Звёздочки кіші тобында суық және жылы сумен тәжірибелік жұмыс жүргізілді. Балалардың тактильді сезімдерін дамыту мақсатында – суық пен ыстық суды ажыратуды үйретіп, оны дұрыс сөзбен атауға машықтанудамыз. Тәжірибе барысында біз келесіні анықтадық: – мұз суық суда ерімейді, ал жылы суда еріді.
– Қант ыстық суда тез ериді, ал суық суда нашар ериді.
– Ыстық (қызыл түсті) су мен суық (көк түсті) суды араластырғанда, орташа температурадағы су (күлгін түс) пайда болады.
«Солнышки» тобында балалар құстың ұяларымен танысты. Балалар құстардың ұяларын әртүрлі тәсілмен салатынын білді: олар жіңішке бұтақтар мен шөптерді пайдаланып, балшықпен бекітеді, ал кейбір құстар ұяларын ағаштың қуыстарына жасырады. Балалар ұялардың суреттерін қызығушылықпен тамашалап, тіпті өздері де қолда бар материалдардан ұя жасап көруге тырысты.
ДТ және «Капельки» тобында «Сезім мүшелері» тақырыбында зерттеу жұмысы жүргізілді. Жұмыс барысында адамның айналасындағы ортамен өзара әрекеттесуі сезім мүшелері арқылы жүзеге асатыны анықталды. Адамда бес сезім мүшесі бар: көз (көру мүшесі), құлақ (есту мүшесі), мұрын (иіс сезу мүшесі), тері (сезіну мүшесі), тіл (дәм сезу мүшесі). Олардың бәрі өте маңызды және белгілі бір жағдайда бір-бірінсіз де жұмыс істей алады.
«Капельки» ДТ және «Ягодки» топтарында балалармен «Адамға қол не үшін керек?» тақырыбында зерттеу жұмысы жүргізілді. Зерттеу барысында балаларда қол — адамның денесінің маңызды бөлігі екені туралы қарапайым түсініктер қалыптасты. Екі қол да біз үшін бірдей маңызды, сондықтан оларға ұқыпты қарау керек екені айтылды. Қолдар еңбек етуге, жұмыс жасауға қажет.
«Қырыққабатты бояумен тәжірибе»
Балалардың қоршаған әлем және өсімдіктер тіршілігі туралы түсініктерін кеңейту мақсатында «Пчёлки» тобында қырыққабатты бояумен тәжірибе жүргізілді.
Тәжірибе қарапайым, бірақ сонымен бірге өте қызықты. Тәжірибе барысында балалар өсімдіктердің суды қалай «ішетінін» анық көреді.
Тәжірибе үшін бізге қажет:
Қытай қырыққабаты, тағамдық бояу, стақан және су.
Тәжірибе ұзақтығы: 1 күн.
Басында біз төрт стаканға аздап су құйдық. Стакан суға қызыл, сары, қызғылт сары және қоңыр бояғыштар қосылды. Су ашық, қанық түстерге айналғанша біраз күттік.
Біз әр стақанға қытай қырыққабатының бір жапырағын орналастырдық.
Содан кейін біз қырыққабаттың боялған суды қалай «ішетінін» көре бастадық. Жақсы нәтиже алу үшін біз қырыққабат шыныаяқтарын түнде қалдырдық. Келесі күні балалар жапырақтардың одан да ашық түске боялғанын қуана байқайды. Балалар түсі өзгерген жапырақтарды үлкен қызығушылықпен қарастырады және бұл кесілген жерден ұсақ капиллярлардағы боялған су жапырақтарды жоғары көтеретіндіктен болды деген қорытынды жасайды.
Тәжірибе «Өсімдік тыныс ала ала ма?»
«Пчёлки» тобында көптеген әдемі өсімдіктер бар. Балалар оларды бақылап, күтуді өте жақсы көреді (суды құю, топырақты қопсыту). Бірақ бір күні біз «Пчелки» тобының балаларымен бірге бір өсімдіктің жапырағы сарғайып кеткенін көрдік. «Онымен не болды екен?» Өсімдіктер тыныс ала ма? Өсімдіктердің тыныс алатынын қалай дәлелдеуге болады?
Біз тексеріп, бірқатар тәжірибелер өткізуді шештік. Балалар тәжірибе барысында өсімдіктердің қалай тыныс алатынын, адамның тыныс алу процесі туралы алған білімдеріне сүйеніп анықтады. (Тыныс алу кезінде ауа өсімдікке кіруі керек және одан шығуы керек.) Балалар түтікше арқылы дем алды және шығарды. Содан кейін түтікшенің тесігін вазелинмен жапты. Олар түтікше арқылы тыныс алуға тырысып, вазелин ауаны өткізбейтіні туралы қорытынды жасады. Өсімдіктердің жапырақтарында өте ұсақ тесіктер бар екендігі туралы гипотеза қойылды. Бұл гипотезаны тексеру үшін жапырақтың бір жағын вазелинмен майлады да, бір апта бойы жапырақтарды бақылап отырдық. Бірнеше күннен кейін жапырақ сарғайып кетті.
Біз балалармен бірге өткізген тәжірибе барысында өсімдік шынымен де тыныс алатынына көз жеткіздік. Оған бұл процесті жапырақтарындағы микроскопиялық тесіктер көмектеседі, олар ауа өткізеді. Бірақ егер бұл тесіктерді жапса, өсімдік өледі, себебі тыныс алу — өсімдіктің өмір сүруінің міндетті шарты.
